Prahistorijski Transformer spomenut je kao “zanimljiva ideja” na sastanku u tvrtki za igračke na polovini komedije “Veliki” iz 1988. godine. Nije “Big” dao ideju za prahistorijske Transformere, s obzirom na to da su dinosaurski roboti već postojali kao Hasbrove igračke i animirani likovi. No možda je inspirirao kingkongovskog Optimusa Primala i robotsko-životinjske Maximale s korijenima iz prapovijesti, napravljene u formi igračaka u devedesetima i potom preseljene u crtić.
Svakako, zanimljivo je da je film “Veliki” naveden u jednoj sceni novog blockbustera o divovskim svemirskim robotima sa sposobnošću transformacije u vozila – “Transformers: Uspon zvijeri” (“Transformers: Rise Of The Beasts”) u režiji Stevena Caplea Jr-a, redatelja “Creeda II”. Spominje ga novi porscheovski transformer Mirage s glasom komičara Petea Davidsona.
Nakon što su dinosaurski transformeri viđeni 2014. u četvrtom dijelu superpopularne filmske franšize “Transformers: Doba izumiranja”, došao je red i na Maximale koji pomažu Optimusu Primeu (nezamjenjivi glas Petera Cullena), vođi Autobota, protiv Terrorcona kao nove intergalaktičke prijetnje.
“Uspon zvijeri” počinje u davno doba predstavljanjem Maximala u borbi s Terrorconima, predvođenih Scourgeom (Peter Dinklage), desnom rukom svemoćnog žderača planeta Unicrona (Colman Domingo). Maximali ističu kako moraju pod svaku cijenu zaštititi ključ “transwarp” za otvaranje prostorno-vremenskih portala od Unicrona.
Kad se radnja preseli stoljećima naprijed u 1994. godinu, proći će neko vrijeme da se sretnu vođe Autobota i Maximala, Optimus Prime i Optimus Primal (Ron Perlman), jer “Rise Of The Beasts”, za razliku od većine prijašnjih “Transformersa”, pronalazi vremena za ljudske likove.
Vrijeme radnje sugerira da je “Uspon zvijeri” svojevrsni nastavak “Bumblebeeja” režisera Travisa Knighta iz 2018., prethodnog i najboljeg “Transformers” blockbustera ambijentiranog u drugu polovinu osamdesetih, odnosno nekakav prednastavak pet bombastičnih filmova Michaela Baya nastalih od 2007. do 2017. godine.
“Bumblebee” se implicitno navodi u “Usponu zvijeri” kad Optimus Prime podsjeća na prijateljstvo žutog Transformera i 18-godišnje djevojke (“Jedna je bila dobra prema tebi”). “Rise Of The Beasts” ironično se referira i na kasnije nastavke serijala s Markom Wahlbergom u glavnoj ulozi, na četvrti i peti dio podnaslovljen “Posljednji vitez”, kad jedan robot u nevjerici komentira da Marky Mark planira postati glumac.
Referencije na Shiju LaBeoufa i/li Megan Fox nisu se dale opaziti, iako su prvi “Transformersi” bili prilično dobri, a treći, “Tamna strana Mjeseca”, znatno bolji od drugog (“Osveta poraženih”). Pozicija novog filma unutar serijala reflektirana je i pristupom redatelja Caplea, koji se trudi okupirati zlatnu sredinu između megalomanske akcije Bayovih “Transformersa” i spielbergovske emocije Knightova “Bumblebeeja”, s nešto većim nagnućem potonjem.
Caple vodi pažnju o narativnoj koherenciji više-manje standardne priče o intergalaktičkoj borbi dobra i zla za spas našeg planeta i nerobotskim protagonistima, a oni, usput, nisu nervčici kao LaBeouf, poluakcijaši poput Wahlberga, niti uobičajeni mačo vojnici i nazovi-zabavni “comic relief” karakteri.
Ljudske likove predvode Noah Diaz (dopadljivi Anthony Ramos), mladi stručnjak za vojnu elektroniku iz Brooklyna koji pokušava naći posao da pomogne samohranoj majci (Luna Laura Velez) i brine se za bolesnog mlađeg brata (Dean Scott Vazquez), odnosno 25-godišnja ekspertica za muzejske artefakte Elena (solidna Dominique Fishback).
Oboje su “obojeni”, sukladno recentnom trendu (“Mala sirena”), ali uglavnom se prirodno uklapaju u priču budući da Caple svodi na minimum trendovsku političku korektnost. Redatelj gradi iznenađujuće dobar odnos između Noaha i Miragea nakon Diazove neuspješne krađe Porschea, mudro birajući novog Transformera za prijateljstvo s čovjekom umjesto da je to opet Bumblebee.
Novost je i što se najveći dio radnje odvija izvan gradova, što je pametan odmak od dosadašnjih prizora pornografske destrukcije betona i stakla. Druga polovina smještena je u Peru i koketira s akcijskom avanturom a la Indiana Jones (hramovi, artefakti) u kombinaciji s robotima, uključujući i one životinjske poput sokolske ratnice Airazor (Michelle Yeoh).
Filmu nedostaje masivna bayovska spektakularnost iz trećeg dijela s nizom “wow” scena, ali Caple je ublažio akcijsku nabrijanost pa je zbivanja lakše pratiti i gledatelj može vidjeti što se događa kad jedan teškometalni robot nasrne na drugoga. Akcija ima mrvu osobnosti i zato je šteta da se Caple pri kraju podredi ne samo Bayu, nego i Marvelu.
Završnica je snimljena u stilu završnih “Osvetnika”, a čak i Noah postaje transformerski Iron Man u kombinaciji s Power Rangerom. Ipak, neovisno o tome, “Uspon zvijeri” nešto je drukčiji “Transformers” film i bolji od većine dosadašnjih izdanja serijala, koji pokušava odvesti u nekom novom smjeru. Konačna potvrda toga dolazi tijekom odjavne špice, kad Caple draži fanove premrežavanjem “Transformersa” i još jedne popularne franšize.